Yatırım Fonları

Fonun türü portföyün ağırlıklı olarak hangi varlıklardan oluştuğunu göstermektedir.
Fonlar aşağıda belirtilen türlerde kurulabilir.

1. Fon toplam değerinin en az %80’i devamlı olarak;
   1. Yerli ve/veya yabancı kamu ve/veya özel sektör borçlanma araçlarına yatırılan fonları kapsayan şemsiye fonlar “BORÇLANMA ARAÇLARI ŞEMSİYE FONU”,
   2. Yerli ve/veya yabancı ihraççıların paylarına yatırılan fonları kapsayan şemsiye fonlar “HİSSE SENEDİ ŞEMSİYE FONU”,
   3. Borsada işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler ile kıymetli madenlere dayalı sermaye piyasası araçlarına yatırılan fonları kapsayan şemsiye fonlar “KIYMETLİ MADENLER ŞEMSİYE FONU”,
   4. Diğer fonların ve borsa yatırım fonlarının katılma paylarından oluşan fonları kapsayan şemsiye fonlar “FON SEPETİ ŞEMSİYE FONU”,
2. Portföyünün tamamı devamlı olarak, vadesine en fazla 184 gün kalmış likiditesi yüksek para ve sermaye piyasası araçlarından oluşan ve portföyünün günlük olarak hesaplanan ağırlıklı ortalama vadesi en fazla 45 gün olan fonları kapsayan şemsiye fonlar “PARA PİYASASI ŞEMSİYE FONU”,
3. Portföyünün tamamı devamlı olarak, kira sertifikaları, katılma hesapları, ortaklık payları, altın ve diğer kıymetli madenler ile Kurulca uygun görülen diğer faize dayalı olmayan para ve sermaye piyasası araçlarından oluşan fonları kapsayan şemsiye fonlar “KATILIM ŞEMSİYE FONU”,
4. Portföy sınırlamaları itibarıyla yukarıdaki türlerden herhangi birine girmeyen fonları kapsayan şemsiye fonlar “DEĞİŞKEN ŞEMSİYE FON”,
5. Katılma payları sadece nitelikli yatırımcılara satılmak üzere kurulmuş olan fonları kapsayan şemsiye fonlar “SERBEST ŞEMSİYE FON”,
6. Yatırımcının başlangıç yatırımının belirli bir bölümünün, tamamının ya da başlangıç yatırımının üzerinde belirli bir getirinin bilgilendirme dokümanlarında belirlenen esaslar çerçevesinde belirli vade ya da vadelerde yatırımcıya geri ödenmesi;
   1. Uygun bir yatırım stratejisine ve garantör tarafından verilen garantiye dayanılarak taahhüt edilen fonları kapsayan şemsiye fonlar “GARANTİLİ ŞEMSİYE FON”,
   2. Uygun bir yatırım stratejisine dayanılarak en iyi gayret esası çerçevesinde amaçlanan fonları kapsayan şemsiye fonlar “KORUMA AMAÇLI ŞEMSİYE FON”
   olarak adlandırılır ve bu şemsiye fonlara bağlı fonlar ihraç edilebilir. Yukarıdaki sayılanlar dışında da, izahnamelerinde belirtilmek suretiyle, oluşturulacak portföy yönetim stratejilerine uygun fon türleri, Kurul’ca uygun görülmesi koşuluyla belirlenebilir.

Ana faaliyet konusu yatırım fonlarının kurulması ve yönetimi olan portföy yönetim şirketleri fon kurabilirler. Kurucu, fonun, riskin dağıtılması ve inançlı mülkiyet esaslarına göre pay sahiplerinin haklarını koruyacak şekilde yönetim, temsil ve saklanmasından sorumludur. Portföyün kurucu tarafından yönetilmiyor olması bu sorumluluğu kaldırmaz.

Kurucu mevzuat ve fon izahnamesinde belirtilen sınırlar içinde kalmak üzere fon portföyünü dilediği gibi oluşturabilmekte ve daha sonra değiştirebilmektedir. kKurucu, Sermaye Piyasası Kurulu’na, resmi dairelere, katılma payı sahiplerine ve fon adına üçüncü şahıslara karşı fonu, temsil eder.

Fon kurucu tarafından veya kurucunun belirleyeceği başka bir portföy yönetim şirketi (SPK’dan portföy yöneticiliği yetki belgesi alan portföy yönetim şirketleri yönetici olabilir) ile yapılan portföy yönetim sözleşmesi çerçevesinde yönetici tarafından yönetilir. Fon portföyünün yönetilmesi amacıyla portföy yönetim hizmeti ücreti alınır.

Dünyada olduğu gibi ülkemizde de yatırım seçenekleri giderek artmaktadır. Kişinin ihtiyaçlarına cevap verecek en uygun yatırım türünün saptanması, yatırım yaptıktan sonra ekonomik gelişmelerin günü gününe izlenerek gerektiğinde farklı enstrümanlara geçilmesi, portföydeki kıymet vadelerinin, hisse senetlerinin rüçhan hakkı kullanma sürelerinin takibi herşeyden önce geniş zaman ve bilgi gerektirir. Bu nedenle, profesyonel yöneticilerin yönetimindeki yatırım fonları, yatırımcıları tüm bu külfetlerden kurtaran en uygun araçlardır.

Özellikle borsa ile yeni ilgilenmeye başlayan kişilerin sayıları 300’e yaklaşan hisse senetleri arasından sağlıklı seçim yapabilmesi, daha da önemlisi, uygun yatırım zamanlaması yapabilmesi kolay değildir. A tipi fonlarda bu kararları gerekli araştırma desteğine sahip uzman kişiler verdiklerinden yanılgı payları prensip olarak daha az olur.

Öte yandan, bireylerce doğrudan hisse senedi yatırımı yapılması halinde elde edilen temettü gelirleri belli sınırı aşmak kaydıyla vergiye tabi iken, yatırım fonlarında vergisizdir. Tahvil ve bonolar da bir bakıma hisse senetleri gibi piyasa gelişmelerine bağlı olarak değer kazanır ya da kaybederler. Bu nedenle özellikle vade tercihi, alım zamanlaması çok önemlidir ve özel uzmanlık gerektirir. Öte yandan, belli tutarı aşan tahvil ve bono gelirleri vergi beyanına tabi iken B tipi fon gelirleri beyan kapsamı dışındadır. Önemli diğer bir husus da, bono ve tahvilin vadeden önce paraya çevrilmesi mümkün olmakla birlikte alım / satım fiyat farkı ve benzeri nedenlerle yatırımcı için dezavantaj oluşturabileceğidir. Oysa yatırım fonu yatırımcısı dilediği gün, dilediği kadar katılma belgesini alım/satım farkı olmadan nakte çevirebilir.

Yukarıda yeri geldikçe sayılanların yanında fonların başkaca avantajları da vardır. Özetle; uygun risk ve getiri dengesi, küçük ölçekli yatırımla büyük alım gücü avantajı, vade takibine gerek bırakmaması, küçük miktarlarla alınıp satılabilmesi.

İçtüzük : Fona yatırım yapan katılma belgesi sahibi yatırımcı ile fonun kurucusu, saklayıcısı ve yöneticisi ve yöneticisi arasında portföyün portföyün yönetilmesine ve saklanmasına ilişkin kuralları düzenleyen bir sözleşme niteliğindedir.Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan edilir.

İzahname : Fonun satış dokümanıdır ve fona ait temel bilgileri içerir. Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan edilir.

Sirküler : Bu belge de yatırım fonuna ait temel bilgiler içerir ve fonun halka arzının yapılmasından önce yurt çapında yayın yapan en az iki gazetenin Türkiye baskılarında ilan olunur.

Fon mali tabloları : Yatırım fonlarının bir önceki yılla karşılaştırmalı olarak düzenlenmiş bilanço ve gelir tablosu ile fon toplam değeri tablosu ve bu tablolara ait bağımsız denetçi raporlarından oluşur. Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde ilan edilir.

Aylık rapor : Ay içindeki menkul kıymet hareketleri ile fonun performansına ilişkin bilgileri içerir. İlgili olduğu ayı izleyen 15 gün içinde hazırlanarak, katılma belgesi satışı yapılan yerlerde yatırımcıların inceleyebilmeleri için hazır bulundurulur.

Yatırım fonlarının da, türlerine göre değişen ağırlıkla olmak üzere risk taşıdıkları unutulmamalıdır. Genellikle, yüksek potansiyel getiri, yüksek potansiyel risk anlamına gelir. Bu nedenle, kişisel getiri ve risk beklentilerine uyan bir yatırım fonu tipi tercih edilmelidir.

1. Seçilen yatırım fonu türleri içindeki fonların geçmiş performansları incelenmelidir. Yatırım fonlarının günlük, haftalık, aylık ya da yıllık olarak o güne dek ne kadar kazanç sağladıklarına ilişkin bilgiler kurucudan istenilebileceği gibi gazete ve dergilerde de yayınlanmaktadır.
2. Ancak unutulmaması gereken en önemli husus, yatırım fonunun geçmişteki performansı önemli bir gösterge ise de, gelecekte de aynı ölçüde kazandıracağına dair bir garanti oluşturamaz.
3. Günlük fiyat ve verim dalgalanmaları, yatırım fonu tercihini etkilememelidir. Özellikle de hisse senedi içeren yatırım fonları, orta ve uzun vadeli bir yatırım aracı olarak değerlendirilmelidir.
4. Fonun satın alınacağı kurumdan, ilgilenilen yatırım fonuna ilişkin 19. maddede açıklanan kaynaklar istenmeli ve fonun yatırım ve yönetim stratejileriyle ilgili bilgi alınmalıdır. Piyasada faaliyet gösteren yatırım fonları arasında seçim yaparken aşağıdaki hususların göz önünde tutulması yararlı olabilir.
   • Fonun getirisi,
   • Fonun kurucusu ve bu kurucunun yönettiği
   • Fonların türü ve tipi,
   • Fonun en yakın tarihli portföy bileşimi,
   • Fonun portföyünü yöneten portföy yöneticisi,
   • Kurucunun geçmiş dönemde fon türlerine göre sağladığı verim ve bunun aynı türdeki diğer fonlara göre başarısı,
   • Fon katılma belgelerinin alınıp satılabileceği yerler ve işlem saatleri,
   • Katılma belgesini paraya çevirebilmek için önceden ihbar koşulunun aranıp aranmadığı.